مانیتورینگ شبکه (Network Monitoring) چیست؟ چگونه انجام می شود؟

هر سازمانی که از سیستم‌های دیجیتال استفاده می‌کند به یک ساختار ارتباطی درون سازمانی یا برون سازمانی نیاز دارد. اگر مشکلی در شبکه ایجاد شود، ممکن است سرویس دهی دچار اختلال شده و باعث نارضایتی کاربران یا زیان مالی شود. به همین دلیل بررسی و کنترل مداوم اجزای مرتبط با شبکه اهمیت زیادی دارد. سیستمی که وظیفه کنترل و زیر نظر گرفتن وضعیت اجزای مختلف را روز و شب بر عهده می‌گیرد مانیتورینگ شبکه نامیده می‌شود. این سیستم به طور مداوم سلامت دستگاه‌ها، ترافیک جاری، سرورها و موارد مشابه را بررسی می‌کند تا در صورت بروز کندی یا خطا، پیش از بحرانی شدن شرایط، مدیر شبکه را آگاه سازد.

مانیتورینگ شبکه (Network Monitoring) چیست؟

مانیتورینگ شبکه به مجموعه ای از فرایندها و ابزارهایی گفته می‌شود که هدفشان بررسی و کنترل دقیق وضعیت تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری شبکه است. این سیستم به طور مداوم عملکرد دستگاه‌هایی مثل روترها، سوییچ‌ها، فایروال‌ها، سرورها و سایر اجزای زیرساخت را زیر نظر می‌گیرد. اگر مشکلی در هر بخشی از این شبکه رخ دهد یا بازدهی دستگاهی افت کند، مانیتورینگ به سرعت هشدار می‌دهد تا فرایند بررسی و رفع ایراد در اسرع وقت آغاز شود.

در این سیستم، اطلاعات شبکه از طریق پروتکل‌هایی مانند SNMP یا WMI جمع آوری می‌شوند. این داده‌ها شامل جزئیاتی مثل میزان استفاده از پردازنده، مقدار حافظه موجود، ترافیک عبوری و خطاهای احتمالی هستند. تحلیل این اطلاعات به مدیران شبکه کمک می‌کند تا نقاطی که ممکن است باعث کندی یا قطعی شوند، شناسایی کنند. در زیرساخت‌های بزرگ، این ابزارها به صورت خودکار دستگاه‌های موجود را شناسایی کرده و برای هر کدام الگویی جهت پایش تعریف می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود نیازی به انجام تنظیمات دستی و زمان بر نباشد.

در مواقع بحرانی زمانی که یکی از تجهیزات اصلی شبکه دچار مشکل شود، سیستم مانیتورینگ به سرعت هشدارهایی ارسال می‌کند. این اعلان‌ها گاهی از طریق پیامک، ایمیل یا ابزارهای داخلی اعلام می‌شوند. در نتیجه تیم پشتیبانی IT می‌تواند با بینش بهتر، وضعیت شبکه را در بهترین حالت ممکن نگه دارد.

برای افرادی که نیاز دارند سرور قدرتمندی تهیه کنند، مستر اچ پی می‌تواند گزینه درستی باشد. این شرکت سرورهایی از خانواده HP، تجهیزات جانبی عرضه می‌کند. کارشناسان فروش مستر اچ پی مدل‌های گوناگون را طبق نیازهای شما معرفی می‌کنند. در صورت تمایل به خرید سرور HP می‌توانید از طریق وبسایت رسمی مستر اچ پی اطلاعات دقیق کسب کنید و سفارش مورد نظر را ثبت نمایید.

چه زمانی مانیتورینگ شبکه مفید است؟

کسب و کارهایی که برای انجام وظایف روزانه به سرورها و تجهیزات ارتباطی وابسته هستند، عملکرد بدون وقفه این سیستم‌ها اهمیت زیادی دارد. در چنین شرایطی، مدیر شبکه باید ابزارهایی در اختیار داشته باشد که بتواند مشکلات را شناسایی کرده و پیش از وقوع بحران، آن‌ها را برطرف کند. همچنین زیرساخت‌هایی که از اجزای متعددی تشکیل شده‌اند، قطع شدن هریک از اجزای مسیر ممکن است کل کار را متوقف کند.

به همین دلیل پایش مداوم شبکه برای اطمینان از عملکرد صحیح تمام اجزا ضروری است. حتی در سازمان‌های کوچک که تنها چند دستگاه متصل به شبکه دارند، شناسایی و رفع سریع مشکلات باعث افزایش کارایی و جلوگیری از اتلاف زمان می‌شود. همچنین در صورت وجود تهدیدهای امنیتی یا احتمال حملات سایبری، مانیتورینگ می‌تواند تغییرات غیرعادی یا حجم اطلاعات مشکوک را شناسایی کرده و مدیران را از خطرات احتمالی آگاه کنند.

کاربرد مانیتورینگ شبکه چیست؟

مانیتورینگ شبکه علاوه بر اینکه برای بررسی پیوسته وضعیت سخت ‌افزارها در نظر گرفته می‌شود، زمینه‌ای هم برای توسعه و بهبود راهکارهای درون‌سازمانی است. از آنجا که روند دریافت و ارسال داده در سراسر زیرساخت رصد می‌شود، نمودارهای مصرف پهنای باند و لاگ سرورها در طول بازه‌های زمانی مختلف هم گردآوری می‌گردد. این اطلاعات درگذر زمان نشان می‌دهد کدام سرویس فشار بیشتری روی سیستم وارد می‌کند یا در چه ساعات و روزهایی، مصرف منابع به بیشترین حد خود می‌رسد.

یکی از جنبه‌های مهم در کسب و کارهای آنلاین، مدیریت ترافیک ورودی کاربران است. به عنوان مثال، اگر یک فروشگاه اینترنتی با افزایش تعداد بازدیدکنندگان روبه‌رو شود، ممکن است منابع مورد استفاده بیش از حد شود و سیستم دچار کندی یا خرابی شود. اما پلتفرم مانیتورینگ این افزایش بار را هشدار می‌دهد تا مدیران در بخش‌های گوناگون، دست به اصلاح زیرساخت، بالا بردن ظرفیت، بهینه سازی سرویس‌ها و دیگر اقدامات بزنند.

مانیتورینگ شبکه چه مواردی را پایش می کند؟

اغلب افراد تصور می‌کنند که مانیتورینگ تنها برای بررسی وضعیت مصرف اینترنت یا سرور به کار می‌رود، اما این فرایند بسیار گسترده تر از این است. ابزارهای پیشرفته نظارتی، همه‌چیز را از وضعیت سخت افزارهایی مانند سوئیچ‌ها و روترها گرفته تا نرم افزارها و میزان استفاده از پهنای باند در بخش‌های مختلف زیر نظر دارند. چهار بخش اصلی که هرکدام تاثیر زیادی بر عملکرد سیستم دارنددر این بخش بیان شده است:

عملکرد سرورها

سرورها به عنوان یکی از اجزای اصلی هر ساختار دیجیتال، مسئولیت پردازش برنامه‌ها و ذخیره اطلاعات حیاتی را برعهده دارند. افزایش بیش از حد بار یا مشکلات سخت‌افزاری می‌تواند دسترسی به اطلاعات را مختل کند. نظارت بر سرورها شامل ارزیابی میزان استفاده از سی پی یو، حافظه، فضای ذخیره سازی و دمای دستگاه‌ها است. هرگونه تغییر ناگهانی یا رفتار غیرعادی ممکن است نشان دهنده وجود مشکلی جدی باشد.

عملکرد نرم افزارها و اپلیکیشن‌ها

نرم افزارهای متصل به شبکه مانند سیستم‌های مدیریت محتوا، پایگاه‌های داده و سایر سرویس‌هایی که کاربران از راه دور به آن‌ها دسترسی دارند، هسته اصلی پروژه‌های دیجیتال را تشکیل می‌دهند. با نظارت بر فرایند اجرای هر برنامه، می‌توان تشخیص داد که در کدام از بخش‌ها ممکن است کندی یا خطا رخ دهد. همچنین آمار مربوط به زمان پاسخ گویی، مصرف حافظه و تعداد درخواست‌های مداوم بررسی می‌شود. اگر برنامه ای در پاسخ دهی تاخیر داشته باشد، ممکن است مشکلی در یکی از فرایندهای کامپیوتری پیش آمده باشد یا فشار محاسباتی بیش از حد بالا رفته باشد. در چنین شرایطی هشدارهای مانیتورینگ، تیم فنی را از موضوع آگاه کرده و اقدامات لازم سریع تر انجام می‌شود.

مصرف پهنای باند

پهنای باند به معنی ظرفیت انتقال اطلاعات در شبکه است و نیاز به نظارت مداوم دارد. اگر یک سرویس حجم زیادی از ترافیک را ارسال یا دریافت کند، عملکرد دیگر بخش‌های شبکه مختل می‌شود. افزایش غیرطبیعی ترافیک در یک واحد ممکن است روی سایر واحدها تاثیر منفی بگذارد. ابزارهای پایش، جریان داده‌ها را تحلیل کرده و بخش‌هایی را که دچار مصرف غیرعادی هستند، شناسایی می‌کنند. همچنین در صورت مشاهده ترافیک غیرمعمول یا مشکوک، اقدامات امنیتی انجام می‌شود تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

پیکربندی شبکه

سیستم‌های مانیتورینگ معمولا تغییرات رخ داده در تجهیزاتی مانند سوئیچ‌ها و روترها را ثبت می‌کنند. حتی کوچک ترین تغییر در تنظیمات این تجهیزات می‌تواند باعث اختلال در روند عادی انتقال اطلاعات شود. به همین دلیل، ثبت دقیق تغییرات و اطلاع رسانی درباره مغایرت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

مزایای مانیتورینگ شبکه چیست؟

پیش از هر چیز این سیستم وضعیت سرورها و زیرساخت‌ها را بررسی می‌کند تا مشخص شود آیا همه چیز در حالت عادی کار می‌کند یا خیر. اگر نشانه ای از فشار زیاد یا مشکل دیده شود، اقدامات لازم برای رفع آن به سرعت انجام می‌شود تا از گسترش اختلال یا قطعی‌های بزرگ جلوگیری شود. این کار باعث صرفه جویی در زمان و انرژی سازمان می‌شود.

به علاوه، گزارش‌های دوره ای که ابزار شبکه ای در اختیار کارشناسان می‌گذارد، کمک می‌کند تشخیص دهند نقاط پر ازدحام در کدام ساعات بیشتر ظاهر می‌شود. این اطلاعات به مدیران فناوری اجازه می‌دهد برنامه ریزی دقیقی برای ارتقای سخت افزار یا بهبود نرم افزار داشته باشند. همچنین این سیستم توانایی شناسایی فعالیت‌های مشکوک را دارد؛ به عنوان مثال اگر ترافیک به طور ناگهانی افزایش یابد یا دستگاهی ناشناس به شبکه متصل شود، احتمال وجود حمله یا آسیب پذیری مطرح می‌شود.

یکی دیگر از مزایای این سیستم، ارائه تاریخچه ای از رفتار دستگاه‌ها هنگام بروز مشکل است. این ویژگی باعث می‌شود عیب یابی سریع تر انجام شود و کارشناسان فنی راحت تر متوجه شوند که مشکل از کدام بخش ناشی شده است. همچنین پشتیبانان فنی نیازی به بررسی دستی هزاران لاگ ندارند.

انواع مانیتورینگ شبکه

مانیتورینگ شبکه به دو روش کلی انجام می‌شود. روش اول نیازمند نصب یک برنامه کوچک روی دستگاه‌های موردنظر است. روش دوم، بدون نیاز به نصب ابزار اضافی از طریق درخواست‌های از راه دور انجام می‌گیرد. هر کدام از این دو روش مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند:

1) مانیتورینگ ایجنت محور (Agent Monitoring)

در این روش، روی هر دستگاه یا سرور یک نرم افزار کوچک به نام ایجنت نصب می‌شود. این نرم‌افزار به طور مداوم اطلاعاتی مانند وضعیت عملکرد دستگاه، سلامت سخت افزار، رویدادها و دیگر شاخص‌ها را به سیستم مرکزی مانیتورینگ ارسال می‌کند. این اطلاعات به صورت دقیق، وضعیت سیستم را برای پایشگر مرکزی روشن می‌کند.

از ویژگی‌های مثبت این روش می‌توان به بررسی جزئی تر و دقیق تر عملکرد داخلی دستگاه‌ها اشاره کرد. با این حال، گاهی نصب ایجنت روی صدها یا هزاران دستگاه شبکه خسته کننده به نظر می‌رسد و هربار که به روزرسانی لازم شود، باید تمام ایجنت‌ها نیز ارتقا پیدا کنند. در صورت انتخاب این روش بهتر است بار پردازشی نرم افزار ایجنت خیلی زیاد نباشد و منابع کمی اشغال کند تا به اصل فرایند لطمه نخورد.

2) مانیتورینگ بدون ایجنت (Agentless Monitoring)

این روش به جای نصب برنامه روی دستگاه‌ها از پروتکل‌های استاندارد شبکه مانند SNMP و WMI استفاده می‌کند. در این حالت، سیستم نظارتی درخواست اطلاعات را به دستگاه می‌فرستد و پاسخ را بررسی می‌کند. به همین دلیل، راه‌اندازی سیستم در این روش ساده تر است، چون نیازی به نصب ابزار جداگانه روی هر دستگاه وجود ندارد و تمام عملیات از طریق سیستم مرکزی انجام می‌شود.

با وجود سادگی در پیاده سازی، این روش توانایی کمتری در مشاهده جزئیات داخلی دستگاه‌ها دارد و داده‌هایی که دریافت می‌کند ممکن است به اندازه روش ایجنت محور کامل نباشد. علاوه بر این، در شبکه‌هایی که تنظیمات امنیتی سخت‌گیرانه دارند، فعال کردن پروتکل‌هایی مانند SNMP یا WMI نیازمند هماهنگی بیشتری است.

پروتکل‌های Network Monitoring

در پایش شبکه، جمع آوری اطلاعات از طریق پروتکل‌های خاصی انجام می‌شود که هرکدام روش‌های مشخصی برای تبادل داده‌ها دارند. برخی از این پروتکل‌ها عبارت اند از:

– پروتکل  WMIکه مخصوص سیستم‌عامل ویندوز است، مخفف Windows Management Instrumentation بوده و اطلاعاتی درباره عملکرد سیستم‌عامل و سرویس‌های فعال ارائه می‌کند. از این روش برای بررسی سرویس‌ها، رجیستری ویندوز و رویدادها استفاده می‌شود. داده‌هایی که این پروتکل جمع‌آوری می‌کند، بسیار دقیق هستند.

– پروتکل TCP/IP پایه اصلی ارتباطات اینترنت و شبکه‌های محلی است. تمام بسته‌های اطلاعات برای جابه‌جایی در شبکه به این پروتکل وابسته اند. البته به تنهایی از TCP/IP برای پایش استفاده نمی‌شود اما بسیاری از روش‌های نظارت و تحلیل ترافیک شبکه بر اساس همین پروتکل انجام می‌گیرد.

– پروتکل  Cisco Discovery Protocol برای شناسایی تجهیزات ساخت شرکت سیسکو مانند روترها و سوییچ‌ها استفاده می‌شود. سیگنال‌هایی که بین دستگاه‌های نزدیک ردوبدل می‌شوند، امکان نقشه برداری از ساختار اتصال و کابل کشی را فراهم می‌کنند. اگر تجهیزات سیسکو در یک شبکه بیشتر باشند، این پروتکل به متخصصان شبکه اجازه می‌دهد ارتباطات داخلی را به خوبی بررسی کنند.

– پروتکل  IPFIX به IP Flow Information Export معروف است، اطلاعات مربوط به جریان ترافیک شبکه را از روترها و سوییچ‌ها جمع‌آوری می‌کند. داده‌هایی مثل منبع، مقصد، پورت‌ها و جزئیات دیگر توسط این روش استخراج می‌شود. از این پروتکل برای اینکه مشخص کنند کدام دستگاه یا نرم‌افزار بیشترین داده را ارسال یا دریافت کرده، استفاده می‌کنند.

– پروتکل JFlow این روش برای تجهیزات شرکت Juniper طراحی شده و عملکردی مشابه IPFIX دارد. دستگاه‌های جونیپر خلاصه ای از اطلاعات ترافیک عبوری خود را ارسال می‌کنند. با بررسی این داده‌ها، می‌توان متوجه شد چه حجمی از داده‌ها به کدام مقصد ارسال می‌شود. پروتکل‌هایی مثل JFlow و IPFIX معمولا برای فهم مسیر داده‌ها و شناسایی الگوهای غیرعادی در ترافیک شبکه کاربرد دارند.

ابزار و نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه

برنامه‌های مختلفی برای مانیتورینگ شبکه وجود دارد که هرکدام برای نیازهای خاصی ساخته شده‌اند. برخی از آن‌ها از رابط‌های گرافیکی پیشرفته استفاده می‌کنند و برخی دیگر بیشتر به تنظیمات دستی و اسکریپت نویسی وابسته هستند. به‌عنوان مثال، نرم‌افزار Zabbix یکی از ابزارهای متن باز است که می‌تواند سرورها، دستگاه‌های شبکه و سرویس‌های مبتنی بر فضای ابری را در لحظه بررسی کند. از سوی دیگر،Nagios  یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین گزینه‌ها در این زمینه محسوب می‌شود، اما بیشتر بر افزونه‌ها و تنظیمات دستی تمرکز دارد.

ابزار تجاری  SolarWinds برای ارائه گزارش‌های دقیق از ترافیک شبکه، رویدادها و وضعیت دستگاه‌ها طراحی شده است. برای کسانی که ترجیح می‌دهند برنامه‌های نظارتی بدون نیاز به نصب بر روی دستگاه‌های مختلف استفاده کنند، ابزارهایی مانند Site24x7 یا Pingdom محبوبیت دارند. این نرم افزارها اغلب از طریق فضای ابری کار می‌کنند.

جمع بندی

مانیتورینگ شبکه یک فرایندی است که به شناسایی مشکلات احتمالی قبل از وقوع و جلوگیری از قطعی یا اختلال در خدمات کمک می‌کند. داده‌هایی که از تجهیزات سخت افزاری یا نرم افزاری جمع آوری می‌شوند، نقاط ضعف یا پرخطر را مشخص می‌کنند. سپس مدیر یا کارشناس می‌تواند برای اصلاح فضای موجود یا گسترش زیرساخت تصمیم بگیرد. برای عملکرد بهتر یک سازمان، مدیران شبکه باید از میزان بار وارده بر سیستم و کیفیت خدماتی که ارائه می‌شود، آگاهی کامل داشته باشند. نظارت دائمی و گزارش‌های منظم در طول زمان، به رشد شبکه کمک کرده و از بروز مشکلات بزرگ جلوگیری می‌کند.

مستر اچ پی در زمینه ی فروش انواع سرورها و تجهیزات آن‌ها فعالیت دارد. محصولات این فروشگاه به صورت دست با بهترین کیفیت ، گارانتی و قیمت مناسب عرضه می شود. برای اطلاعات بیشتر می توانید با شماره 02191008413 تماس حاصل فرمایید.

سوالات متداول

چگونه بین مانیتورینگ ایجنت محور و بدون ایجنت انتخاب کنیم؟

برای انتخاب یکی از این دو روش، باید به گستردگی زیرساخت‌ها، میزان جزئیاتی که برای نظارت نیاز دارید و زمانی که می‌توانید برای نصب عوامل روی دستگاه‌ها صرف کنید، توجه کنید. روش ایجنت‌محور اطلاعات عمیق تری ارائه می‌کند اما در محیط ‌های بزرگ مدیریت آن دشوارتر است. در مقابل روش بدون ایجنت سریع تر نصب می‌شود اما ممکن است اطلاعات آن کامل یا دقیق نباشد.

آیا مانیتورینگ شبکه به بهبود امنیت کمک می‌کند؟

بله، وقتی حجم ترافیک غیرعادی شود یا دستگاه ناشناسی داخل شبکه قرار گیرد، سامانه نظارت هشدار می‌دهد. این سازوکار، متخصص امنیت را وادار می‌کند رویداد را بررسی کرده و اگر لازم باشد از حمله جلوگیری نماید. به علاوه، ثبت تمام تغییرات پیکربندی به کنترل بهتر وضعیت امنیتی می‌انجامد.