امنیت لینوکس در سرور ها چگونه است؟

لینوکس به دلیل ثبات بالا و ساختار منعطفی که دارد، توسط بسیاری از مدیران شبکه برای استفاده در سرورها انتخاب می‌شود. با این حال، برخلاف آنچه برخی تصور می‌کنند، بالا بودن سطح امنیت لینوکس به تنهایی کافی نیست. این سیستم عامل نیازمند بررسی و به روزرسانی مداوم تنظیمات امنیتی است. استفاده درست از ابزارهای کاربردی و روش‌های اصولی می‌تواند بسیاری از تهدیدات احتمالی را کم کند. در صورتی که تنظیمات امنیتی به درستی انجام شوند، مسیرهای نفوذ غیرمجاز تا حد زیادی بسته خواهند شد.

اهمیت افزایش امنیت در لینوکس

لینوکس ساختار باز و قابل ویرایشی دارد که توسط تعداد زیادی از توسعه دهندگان در حال به روزرسانی و بهبود است. این ویژگی باعث می‌شود ایرادهای امنیتی سریع تر شناسایی و برطرف شوند. از طرف دیگر، همین ساختار باعث شده که مسئولیت حفظ امنیت تا حد زیادی بر عهده خود مدیر سیستم باشد. بسیاری از نسخه های لینوکس تنظیماتی دارند که پس از نصب باید تغییر کنند، در غیر این صورت احتمال آسیب پذیری بالا خواهد رفت.

با افزایش حملات سایبری، تنها استفاده از سیستم عامل‌هایی مثل لینوکس کافی نیست. فردی که وظیفه مدیریت سرور را بر عهده دارد، باید بداند چگونه تنظیمات را اصلاح کند، دسترسی‌ها را محدود نگه دارد و جلوی استفاده نادرست از سرویس‌های شبکه ای را بگیرد.

از طرفی، زیرساخت‌های مهم متعددی مانند وب سایت‌ها، سامانه‌های بانکی، شرکت‌های فناوری و دستگاه های متصل به اینترنت، بر پایه لینوکس کار می‌کنند. به همین دلیل حفظ امنیت در لینوکس تنها مربوط به یک سیستم نیست، بلکه روی امنیت بخش بزرگی از اطلاعات دیجیتال اثر می‌گذارد.

روش های افزایش امنیت لینوکس

برای بالا بردن امنیت در لینوکس، باید چند مرحله اساسی را طی کرد. در ادامه مهم ترین و اصلی ترین روش‌ها توضیح داده شده است:

1) رمز گذاری حافظه

وقتی کسی به لپتاپ یا سرور دسترسی فیزیکی پیدا کند، اگر دیسک رمزگذاری نشده باشد، می‌تواند اطلاعات را خیلی راحت بازیابی کند. حتی اگر رمز ورود به سیستم را نداند، می‌شود دیسک را جدا کرد و آن را روی سیستم دیگری بررسی کرد. رمزنگاری فضای ذخیره سازی جلوی این اتفاق را می‌گیرد.

در لینوکس، ابزار LUKS (Linux Unified Key Setup) برای این کار استفاده می‌شود. این ابزار قبل از بوت شدن کامل سیستم، یک رمز عبور از کاربر می‌خواهد تا دیسک رمزگشایی شود. بدون داشتن این رمز، دسترسی به فایل‌ها ممکن نیست. بهتر است این فرایند هنگام نصب سیستم عامل انجام شود، اما روی سیستم‌های نصب شده هم می‌شود آن را فعال کرد. برای سیستم‌هایی که اطلاعات حساس نگهداری می‌کنند، فعال کردن رمزنگاری کامل دیسک بسیار ضروری است.

2) انتخاب رمز عبور پیچیده و سخت

رمز عبور ضعیف جزء یکی از ساده ترین راه ها برای نفوذ به یک سیستم است. مهاجمان معمولا از لیست‌های آماده ای شامل هزاران رمز رایج استفاده می‌کنند و سیستم را آزمایش می‌کنند تا یکی از آن‌ها کار کند. به همین دلیل، نباید از رمزهایی مثل123456  یاadmin  استفاده کرد.

یک گذرواژه خوب باید دست کم دوازده کاراکتر داشته باشد، شامل حروف بزرگ و کوچک، عدد و نشانه‌هایی مثل@  یا#  باشد. هرچقدر رمز تصادفی تر باشد، حدس زدن آن سخت تر می‌شود. برای ساخت رمز قوی، می‌توان از ابزارهایی مانندpwgen  یا سایت‌های تولید گذرواژه تصادفی استفاده کرد.

همچنین بهتر است برای هر حساب، رمز جداگانه تعریف شود و از ذخیره کردن آن‌ها در فایل‌های متنی ساده خودداری شود. استفاده از نرم افزارهای مدیریت رمز هم می‌تواند مفید باشد.

3) فعال سازی قفل خودکار صفحه

از دگر مسائل ساده اما مهم در بحث امنیت، بستن صفحه در زمان‌هایی است که کاربر کنار سیستم نیست. اگر سیستم روشن بماند و کسی از آن فاصله بگیرد، هر فردی که به دستگاه نزدیک شود می‌تواند به اطلاعات دسترسی پیدا کند. مخصوصا در مکان‌هایی مثل اداره‌ها، کافی نت‌ها یا فضاهای اشتراکی، این مسئله بیشتر اهمیت پیدا می‌کند.

برای حل آن، باید تنظیم شود که صفحه نمایش بعد از مدت زمان مشخصی، مثلاً ۵ یا ۱۰ دقیقه بی حرکتی، به صورت خودکار قفل شود. این تنظیم در بیشتر محیط های دسکتاپ لینوکس قابل انجام است. همچنین اگر سیستم فاقد محیط گرافیکی باشد، می‌توان از ابزارهایی مثلvlock  یا tmux lock در ترمینال استفاده کرد. این روش در ظاهر ساده به نظر می آید، ولی بسیار موثر است؛ چون جلوی دسترسی تصادفی یا سوء استفاده را در لحظاتی که کاربر حواسش نیست می‌گیرد.

4) به روزرسانی سیستم به صورت منظم

هر نرم افزار، حتی اگر به ظاهر بی عیب باشد، ممکن است آسیب پذیری‌هایی داشته باشد که بعدها شناسایی می‌شوند. متخصصان برای رفع این مسائل، به روزرسانی هایی منتشر می‌کنند. اگر این به روزرسانی‌ها نصب نشوند، درهای باز زیادی برای نفوذگرها باقی می‌ماند. در سیستم عامل لینوکس، می‌توان با اجرای یک دستور ساده، بسته‌ها و هسته سیستم را به روز کرد.

5) قطع دسترسی مستقیم به روت

حساب کاربری  root، بیشترین سطح دسترسی را دارد. ورود مستقیم به این حساب از طریق  SSH، راهی بسیار پرخطر برای مدیریت سرور است. اگر مهاجمی به رمز عبور آن دست پیدا کند، کنترل کامل روی سیستم خواهد داشت.

پیشنهاد می‌شود حساب‌های کاربری عادی ساخته شوند و تنها هنگام نیاز، از دستور sudo برای اجرای عملیات مدیریتی استفاده شود. همچنین در فایل تنظیمات SSH باید گزینه‌ی PermitRootLogin را رویno  تنظیم کرد تا این دسترسی کاملا غیرفعال شود.

6) استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی به جای رمز

برای ورود از راه دور به سرور، معمولا از رمز عبور استفاده می‌شود. اما این روش، امنیت پایینی دارد. یکی از روش‌های حرفه ای تر، استفاده از کلیدهای دیجیتال است. در این روش، دو فایل ساخته می‌شود: یکی خصوصی که روی سیستم کاربر باقی می‌ماند و دیگری عمومی که روی سرور قرار می‌گیرد.

وقتی این دو کلید در جای خود باشند، کاربر بدون نیاز به رمز عبور می‌تواند وارد سرور شود، و اگر کلید خصوصی در اختیار مهاجم نباشد، ورود غیرمجاز تقریبا غیرممکن خواهد بود.

7) تغییر پورت پیش فرض SSH

پورت ۲۲ به صورت پیش فرض برای ارتباط SSH استفاده می‌شود. مهاجم‌ها معمولا اسکن را از همین پورت شروع می‌کنند، چون رایج ترین گزینه است. اگر این پورت به عددی دیگر مثل ۲۲۲۲ یا ۵۵۶۶ تغییر داده شود، سرور در نگاه اول پنهان باقی می‌ماند و پیدا کردن آن سخت تر می‌شود.

برای این کار کافیست فایل تنظیمات SSH را باز کرده و مقدار Port را به عدد دلخواه تغییر دهید. فراموش نشود که پورت جدید باید در فایروال هم باز شود.

8) استفاده از فایروال برای مدیریت ترافیک

فایروال ابزاری است که جریان ورودی و خروجی اطلاعات را کنترل می‌کند. با تعریف چند قانون ساده، می‌توان تعیین کرد که فقط درگاه‌های خاصی باز باشند و بقیه‌ی مسیرها مسدود شوند.

برای مثال در لینوکس می‌توان تعیین کرد که فقط درگاه‌های ۸۰ و ۴۴۳ برای ترافیک وب باز بمانند و همه‌ی درگاه‌های دیگر بسته شوند. این کار مانع از ورود ترافیک ناخواسته یا مشکوک می‌شود.

9) محدود کردن لیست کاربران مجاز

وقتی چند کاربر روی یک سرور تعریف شده اند، باید مشخص شود که کدام یک از آن‌ها اجازه ورود دارند. در تنظیمات SSH می‌توان این کار را انجام داد.

این روش، ورود کاربران غیرضروری را محدود می‌کند و احتمال نفوذ از طریق حساب‌های غیرکاربردی را کاهش می‌دهد. بهتر است نام کاربران حساس، ساده و قابل حدس نباشد.

10) کنترل تعداد تلاش‌های ورود

یکی از روش‌هایی که مهاجمان استفاده می‌کنند، تکرار تلاش برای حدس رمز عبور است. اگر تعداد دفعات مجاز برای ورود محدود شود، این روش عملا بی‌اثر خواهد شد.

در لینوکس می‌توان ازiptables  یا ابزارهایی مثلfail2ban  استفاده کرد تا در صورت چند تلاش ناموفق،IP  مهاجم به طور موقت یا دائم مسدود شود. این روش در بیشتر سرورها کاربرد دارد.

ابزارهای مورد استفاده در امنیت لینوکس

در سیستم عامل لینوکس، ابزارهای تخصصی متعددی برای ارتقای امنیت وجود دارند که مدیران سیستم می‌توانند با استفاده از آن‌ها سطح حفاظت سرورها را افزایش دهند. هرکدام از این ابزارها کاربرد خاصی دارند و اگر به درستی تنظیم شوند، می‌توانند جلوی بسیاری از تهدیدات را بگیرند. چند مورد از این روش ها:

• SELinux
  این ابزار که توسط سازمان امنیت ملی آمریکا ساخته شده، دسترسی‌ها را به شکل بسیار دقیق کنترل می‌کند. اگر برنامه ای قصد داشته باشد کاری خارج از محدوده اش انجام دهد،SELinux جلوی آن را می‌گیرد. این ابزار بیشتر در توزیع‌هایی مثل Red Hat و CentOS دیده می‌شود و تنظیمات پیچیده تری دارد.
• AppArmor
  در مقایسه با SELinux، این ابزار ساده تر و سبک تر است. در توزیع‌هایی مانند Ubuntu کاربرد بیشتری دارد. برای هر برنامه، یک پروفایل مشخص تعریف می‌شود و فقط فعالیت هایی که در این پروفایل مشخص شده اند، اجرا می‌گردند.
• Fail2Ban
  یکی از مشکلات رایج در سرورها، تلاش‌های مکرر برای حدس رمز عبور است. این ابزار فایل‌های لاگ را بررسی می‌کند و اگر چند بار ورود اشتباه از یک آدرس خاص ثبت شود، به صورت خودکار آن آدرس را مسدود می‌نماید. با این کار حملات خودکار از کار می افتند.
• ClamAV
  اگرچه سیستم عامل لینوکس به اندازه‌ی سیستم عامل‌های دیگر هدف ویروس‌ها قرار نمی‌گیرد، اما همچنان وجود یک ابزار برای بررسی فایل‌های مشکوک ضروری است. ClamAV می‌تواند فایل‌ها، ایمیل‌ها یا حتی پوشه‌ها را بررسی کرده و فایل‌های آلوده را شناسایی کند.
• Chkrootkit و rkhunter
  این دو ابزار برای بررسی وجود rootkit در سیستم به کار می‌روند. rootkit برنامه‌ای است که می‌تواند کنترل کامل سیستم را در اختیار مهاجم قرار دهد، بدون آن که کاربر متوجه شود. این ابزارها فایل‌های سیستمی، تنظیمات و فرایندها را بررسی می‌کنند تا ردپای چنین کدهای مخربی را پیدا کنند.

نکات مهم در امنیت لینوکس

امنیت لینوکس فقط به تنظیمات پیچیده محدود نمی‌شود. گاهی رعایت چند نکته ساده می‌تواند جلوی آسیب‌های بزرگ را بگیرد :

– از نصب برنامه های ناشناس خودداری نمایید
نرم افزارهایی که منبع مشخصی ندارند یا از وب سایت‌های نامعتبر دریافت می‌شوند، ممکن است شامل کدهای خطرناک باشند. این نوع فایل‌ها معمولا در ظاهر مشکلی ندارند، اما در عمل می‌توانند راه نفوذ را برای مهاجمان باز کنند.

– پوشه‌ی Home را در یک پارتیشن جدا ذخیره نمایید
وقتی مسیر Home در بخشی جدا از سیستم عامل قرار گیرد، اطلاعات کاربران از فایل‌های سیستمی جدا می‌ماند. در مواقعی که نیاز به نصب دوباره لینوکس پیش آید یا خطایی در عملکرد سیستم ایجاد شود، اطلاعات شخصی بدون آسیب باقی می‌ماند. این کار بیشتر در سیستم‌هایی که چند نفر از آن استفاده می‌کنند، اهمیت دارد.

– سرویس‌های غیرضروری را خاموش نگه دارید
سرویس‌هایی مانند SSH و FTP تنها در زمانی باید فعال باشند که نیاز واقعی وجود داشته باشد. روشن بودن بی مورد این سرویس‌ها می‌تواند راه‌های نفوذ بیشتری را باز کند. بهتر است در شرایط عادی این موارد غیرفعال باقی بمانند.

– در صورت عدم استفاده از IPv6، آن را غیرفعال نمایید
اگر از IPv6 استفاده نمی‌کنید، فعال ماندن این قابلیت ممکن است سطح خطر را افزایش دهد. در بسیاری از موارد، تمرکز تنظیمات امنیتی بر IPv4 است و باز بودن مسیرهای دیگر ممکن است آسیب پذیری‌هایی ایجاد کند.

– فعال کردن تایید هویت دو مرحله ای

در محیط هایی که اطلاعات حساس نگهداری می‌شود، فعال بودن تایید هویت دو مرحله ای ضروری است. حتی اگر رمز عبور لو برود، این روش اجازه ورود به شخص دیگری را نمی‌دهد.

خرید محصولات سرور از مستر اچ پی

برای داشتن یک سرور پایدار، انتخاب سخت افزار مناسب اهمیت زیادی دارد. مستر اچ پی انواع مختلفی از سرورهای HP را عرضه می‌نماید که می‌توانند پایه ای مطمئن برای اجرای سیستم عامل لینوکس فراهم سازند. استفاده از محصولات این برند باعث می‌شود سرعت و ثبات بیشتری در عملکرد سرور تجربه گردد. مدل‌های گوناگونی در دسترس قرار دارد که با توجه به نیاز کاربران، قابل انتخاب هستند. همچنین کارشناسان مستر hp می‌توانند راهنمایی لازم را برای انتخاب گزینه بهتر در اختیار شما قرار دهند.

جمع بندی

سیستم عامل لینوکس در مقایسه با بسیاری از گزینه‌های دیگر، ساختاری ایمن تر دارد؛ اما حفظ این امنیت نیازمند انجام اقدامات مشخصی است. از رمزنگاری اطلاعات تا کنترل دقیق دسترسی‌ها و استفاده از ابزارهای محافظتی، هر بخش از این مسیر اهمیت دارد. دقت در جزئیات، یادگیری مستمر، و به روزرسانی‌های منظم، روندی موثر برای افزایش مقاومت سرورها در برابر تهدیدات احتمالی محسوب می‌شوند.

سوالات متداول

1) آیا لینوکس به تنهایی از امنیت کافی برخوردار است؟
خیر. اگرچه ساختار لینوکس نسبت به برخی سیستم عامل‌های دیگر ایمن تر ساخته شده است، اما تنظیمات پیش فرض آن معمولا کامل نبوده و نیاز به تقویت دارند.

2) کدام ابزارها برای مقابله با حملات SSH مناسب تر هستند؟
ترکیبی از ابزارهایی مانند Fail2Ban، دیواره‌ی آتش (Firewall) و کلیدهای عمومی و خصوصی SSH می‌تواند عملکرد بهتری در جلوگیری از حملات داشته باشد.

3) چه دلیلی برای تغییر پورت پیش فرض SSH وجود دارد؟
تغییر این پورت باعث می‌شود اسکن‌های خودکار و حملات غیرهدفمند کاهش یابد و شناسایی سیستم دشوارتر گردد.

4) آیا رمز گذاری حافظه فقط در زمان نصب انجام می‌شود؟
در بیشتر توزیع‌های لینوکس، این فرایند در هنگام نصب انجام می‌پذیرد، اما ابزارهایی وجود دارند که امکان رمزنگاری را پس از نصب نیز فراهم می‌سازند.