راهنمای خرید فن Intel CPU و AMD + بررسی مزایا و تفاوت ها

خنک نگه داشتن واحد پردازنده مرکزی یا CPU بسیار مهم است؛ پردازنده همان بخشی است که اطلاعات را پردازش می‌کند و باعث می‌شود سیستم توان محاسباتی لازم را داشته باشد. هرچه فرکانس کاری و تعداد هسته‌های یک پردازنده بیشتر باشد، حرارت بالاتری تولید می‌کند و اگر فن خنک کننده مناسبی استفاده نشود، دما از محدوده مجاز بالاتر خواهد رفت. در نتیجه این اتفاق، کارایی سیستم پایین می‌آید و گاه آسیب‌های جبران ناپذیری به چیپ اصلی وارد می‌شود. به همین خاطر، انتخاب فن CPU خوب خیلی با اهمیت است.

فن CPU چیست؟

قطعه ای که روی تراشه مرکزی قرار می‌گیرد تا حرارت آن را پایین بیاورد، تحت عنوان فن CPU شناخته می‌شود. ممکن است برخی تصور کنند هر فن ساده ای که بادی بسازد و آن را به سمت پردازنده بفرستد کافیست، اما در حقیقت چنین نیست. پردازنده در زمان کار، مقدار بالایی انرژی مصرف می‌کند و بخشی از آن را به صورت گرما آزاد می کند. چنانچه این گرما دفع نشود، کنترل دما از دست خارج خواهد شد و بدنه اصلی تراشه آسیب می‌بیند.
در واقع، فن CPU وسیله‌ای است که از یک هیت سینک و چرخنده‌هایی با تیغه‌های مشخص تشکیل شده و یا به شکل خنک کننده مایع (AIO) ارائه می‌گردد. وظیفه اصلی آن پایین آوردن گرما و رساندن دمای چیپ به سطح معقول است. گاه بین فن و خود پردازنده از خمیر حرارتی استفاده می‌شود تا انتقال گرما بهتر شکل بگیرد. در سیستم‌های خانگی، لپ تاپ، سرور و حتی ایستگاه‌های کاری حرفه ای، فن پردازنده بخش مهمی به‌شمار می‌رود. اگر این بخش ضعیف شود، نتیجه آن افت سرعت، فریز شدن سیستم و کاهش عمر پردازنده شما خواهد بود.

انواع خنک کننده‌های پردازنده (CPU)

سیستم‌های خنک سازی پردازنده دو دسته اصلی دارند که هرکدام برای کاربردها و بودجه‌های مختلف به کار می‌روند:

1) خنک کننده‌های بادی (Air Coolers)

خنک کننده‌های بادی یکی از بهترین روش‌ها برای پایین آوردن دمای CPU به حساب می‌آیند. در این مدل، یک قطعه فلزی به اسم هیت سینک روی پردازنده قرار می‌گیرد. این قطعه معمولا از جنس آلومینیوم یا ترکیبی از آلومینیوم و مس ساخته می‌شود و طراحی آن به شکلی است که گرمای تولید شده توسط تراشه را جذب کرده و به بخش‌های دیگر خود منتقل می‌کند. بالای هیت سینک، یک یا دو فن نصب می‌شود تا هوا را به جریان بیندازد و گرما را از داخل کیس خارج کند.

این نوع خنک کننده پردازنده قیمت مناسب تری نسبت به مدل‌های دیگر دارد و نگهداری آن دردسر زیادی ندارد. برای سیستم‌هایی که نیاز زیادی به کاهش شدید دما ندارند، همین مدل عالی خواهد بود. اگر بودجه محدود باشد یا استفاده کاربر بیشتر در حد کارهای معمولی یا نیمه حرفه ای باشد، انتخاب این خنک کننده می‌تواند نتیجه خوبی بدهد. به خصوص برای افرادی که برنامه ای برای اورکلاک سنگین یا پردازش‌های حجیم ندارند، همین مدل کافی است.

2) خنک کننده‌های مایع (Liquid Coolers)

برخی افراد، به ویژه آنهایی که سیستم شان را برای پردازش‌های سنگین آماده می‌کنند یا حرارت زیادی از طرف پردازنده دریافت می‌کنند، به سراغ خنک کننده‌های مایع می‌روند. این سیستم شامل یک قطعه فلزی است که روی پردازنده قرار می‌گیرد و لوله‌هایی دارد که مایع در آن‌ها جریان دارد. این مایع گرما را از پردازنده می‌گیرد و به رادیاتوری که معمولا روی بدنه کیس نصب شده، منتقل می‌کند. چند فن روی رادیاتور نصب می‌شود تا هوای گرم را به بیرون هدایت کند.

این نوع خنک کننده به دو شکل مختلف در بازار وجود دارد: مدل آماده یا AIO که همه قطعات از قبل اسمبل شده اند و تنها نیاز به نصب روی کیس دارند و مدل قابل تنظیم که اجزا به صورت جداگانه خریداری می‌شوند و نصب آن‌ها به مهارت بیشتری نیاز دارد. مدل آماده برای کسانی که دنبال نصب سریع و راحت هستند، انتخاب بهتری است. اما مدل دوم گرما را بهتر پخش می‌کند، هرچند زمان و هزینه بیشتری می برد.

صدای کمتر نسبت به فن‌های بادی و عملکرد بهتر در شرایط سنگین، از ویژگی‌های دیگر این سیستم است. به همین خاطر در سیستم‌هایی که برای بازی یا پردازش‌های پیشرفته طراحی می‌شوند، این روش بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. ولی اگر مصرف روزمره یا کاری سبک تر مد نظر باشد، همان فن‌های بادی هم نیاز را برطرف می‌کنند.

تفاوت فن Intel CPU و AMD

هر دو شرکت Intel و AMD سعی دارند پردازنده‌های خود را به همراه فن یا راهکار خنک سازی درخور عرضه کنند. گاه پکیجی که خرید می‌کنیم، دارای یک فن است (اصطلاحا به آن نسخه باکسی می گویند). البته امکان دارد در برخی موارد فن اختصاصی داخل جعبه نباشد تا کاربر با توجه به سلیقه و بودجه، نمونه دیگری بخرد. اما فن‌های خود اینتل و ای ام دی تا اندازه زیادی طراحی خاصی را دنبال می‌کنند که با معماری CPU هماهنگ باشد.

1) تفاوت اول

پردازنده های اینتل و AMD از سوکت‌های متفاوتی برای اتصال به مادربرد استفاده می‌کنند. در مادربردهای اینتل، سوکت‌هایی مثل LGA 1700 استفاده می‌شود و معمولا فن این پردازنده‌ها به کمک پایه‌های خاصی که در چهار گوشه مادربرد قرار می‌گیرند، محکم می‌شوند. از طرف دیگر، پردازنده های AMD به سوکت‌هایی مثل AM4 یا AM5 متصل می‌شوند. در این برند، فن‌ها از طریق گیره‌های جانبی یا پیچ‌ها به مادربرد متصل می‌شوند.

2) تفاوت دوم

در پردازنده ها، میزان گرمای تولید شده اهمیت زیادی دارد. بعضی مدل‌های AMD گرمای بیشتری تولید می‌کنند، به همین خاطر خنک کننده‌ی همراه آن‌ها ممکن است تیغه‌های بزرگ تری داشته باشد یا از یک خنک کننده‌ی سنگین تر استفاده شود. در مورد پردازنده های اینتل هم شرایط متفاوته؛ مثلا مدل‌هایی که برای کارهای سبک تر ساخته شده اند، معمولا خنک کننده‌های جمع و جورتری دارند.

3) تفاوت سوم

ظاهر فن و صدایی که تولید می‌کند، برای خیلی از کاربران اهمیت دارد. فن‌های Wraith شرکت AMD در مدل‌های قبلی هوا را خوب پخش می‌کردند اما کمی بلندتر بودند. بعضی‌ها این مدل را از نظر عملکرد بهتر از فن‌هایی می‌دانستند که در پردازنده های ضعیف تر اینتل گذاشته می‌شد. در دوره های جدید، اینتل تغییراتی در شکل هیت سینک داده تا بازده بهتری داشته باشد. همچنین هدف هر دو خنک کننده یکی است یعنی پایین نگه داشتن دمای پردازنده. البته کسانی که تصمیم دارند خودشان یک فن قوی تر یا خنک کننده‌ی آبی بخرند، معمولا به این تفاوت‌ها توجهی نمی‌کنند؛ چون از فن داخل جعبه استفاده نمی‌کنند.

مزایای فن CPU اینتل

خیلی‌ها که از پردازنده‌های Intel استفاده می‌کنند، همان خنک کننده‌ی داخل جعبه را نگه می‌دارند. دلایل مختلفی برای این انتخاب وجود دارد که باعث شده هنوز هم طرفدار خودش را داشته باشد. این فن بدون دردسر روی مادربرد نصب می‌شود. مصرف برق پایینی داشته و برای کارهای روزمره به خوبی از پس خنک سازی برمی‌آید. همینطور نیازی به تنظیمات پیچیده یا قطعات جانبی خاصی هم ندارد. دیگر مزایای آن:

– سازگاری راحت با سوکت : برای نصب این نوع فن، معمولا نیازی به قطعه‌ی اضافه نیست. تنها کافیست پایه‌های پلاستیکی را روی سوراخ‌های مخصوص فشار دهید تا قفل شوند. حتی کسانی که برای اولین بار سراغ اسمبل کردن سیستم می‌روند، می‌توانند خیلی سریع این کار را انجام دهند. جدا کردن فن هم به همین راحتی انجام می‌شود و دردسری ندارد.

– ساختار ساده و هزینه نزدیک به صفر : وقتی پردازنده‌ی اینتل همراه فن داخل جعبه خریداری شود، دیگر خرج جداگانه ای برای خنک کننده لازم نیست. این فن به گونه ای ساخته شده که در حالت عادی، دمای پردازنده را پایین نگه دارد و عملکرد سیستم را در حد مطلوب حفظ کند. برای کارهای روزمره یا استفاده‌های معمول، همین فن پاسخگو خواهد بود.

– ابعاد نه چندان بزرگ : فن داخل جعبه‌ی اینتل فضای زیادی نمی‌گیرد و ارتفاع آن نسبتا کم است. به همین خاطر در کیس‌های جمع و جور هم به خوبی جا می‌شود. اگر سیستم شما روی میز جای محدودی دارد یا از کیس‌های کوچک استفاده می‌کنید، این فن می‌تواند گزینه‌ی خوبی باشد.

– پشتیبانی از وضعیت‌های عادی کار : تا زمانی که سیستم درگیر پردازش‌های خیلی سنگین نباشد یا کاربر نخواهد فرکانس پردازنده را بالا ببرد،، همین خنک کننده‌ی اصلی جواب می‌دهد. برای کارهایی مثل وبگردی، تماشای ویدیو یا حتی برخی بازی‌های سبک، همین فن می‌تواند گرمای پردازنده را در حد قابل قبول نگه دارد و نیاز به مدل حرفه ای تر نیست.

مزایای فن CPU AMD

فن‌های سری Wraith که شرکت AMD روی برخی مدل‌های رایزن و پردازنده‌های دیگر نصب می‌کند، گزینه ای مناسب برای خنک سازی ابتدایی هستند. با این فن‌ها، نیازی به خرید فن جداگانه نخواهید داشت. این فن مزایای زیادی دارد که شامل:

– تطبیق با معماری Zen : این فن‌ها هنگام طراحی با استفاده از معماری Zen ساخته شدند و حرارت را با سرعت مناسبی از سطح CPU به هیت سینک منتقل می‌کنند. از آنجا که تعداد هسته در بعضی Ryzenها بالا بوده، این موضوع اهمیت دارد.

– ظاهر زیبا در برخی مدل‌ها : برخی از فن‌های AMD به نورهای LED، مخصوصا مدل‌های RGB مجهز شده اند که ظاهر داخلی کیس را زیباتر می‌کنند. کسانی که به شکل ظاهری سیستم خود اهمیت می‌دهند، معمولا از این نوع فن‌ها استقبال بیشتری دارند. وجود نورپردازی می‌تواند ظاهر کلی سیستم را جذاب تر نشان دهد.

– تعادل مناسب در دفع حرارت : در بسیاری از مدل‌های Wraith، هیت سینک نسبتا بزرگ تری وجود دارد. در نتیجه، اگر نخواهیم فرکانس‌ها را دستکاری کنیم، حرارت پردازنده به فراتر از حد مجاز نخواهد رسید. این امر یک مزیت مهم محسوب می‌شود، چون کاربر خیال راحت تری دارد که پردازنده در کاربردهای نظامی یا بازی‌های سطح بالا با دمای معقول فعالیت می‌کند.

– صدای قابل قبول : بیشتر مدل‌های AMD که همراه فن Wraith عرضه می‌شوند، به طور کامل بی صدا نیستند، اما صدای تولیدی آن‌ها چندان آزاردهنده نخواهد بود. در استفاده‌های معمول و سبک، دور فن معمولا پایین است و صدای زیادی به گوش نمی‌رسد.

– تنوع در مدل‌ها : از Wraith Stealth تا Wraith Spire یا Wraith Prism، هرکدام ویژگی‌های بهتر و بدتری دارند؛ مثلاWraith Stealth  روی مدل‌های پایین تر نصب می‌شود، یا Spire کمی پیشرفته تر است، و Prism برای پردازنده‌های رده بالاست.

کاربردهای فن CPU در سرور

سرور همیشه در حال خدمت رسانی است، از پردازش ترافیک وب تا محاسبات سنگین پایگاه اطلاعات. پردازنده سرور باید ۲۴ ساعت شبانه روز فعال باشد، که باعث تولید گرمای مستمر می‌شود. اگر برای پردازنده سرور فن قدرتمندی در نظر گرفته نشود، دمای آن به طور خطرناکی افزایش می‌یابد. سرورهای حرفه ای مانند سرورهای HP معمولا از پردازنده‌های Xeon یا EPYC استفاده می‌کنند. این پردازنده‌ها دارای تعداد زیادی هسته و رشته پردازشی هستند و مصرف برق بالایی دارند. فن این پردازنده‌ها علاوه بر خنک کردن، باید صدای کمتری ایجاد کند، به ویژه در دیتاسنترهایی که چندین رک دارند.

به همین دلیل، فن‌های سروری به طور معمول بزرگ تر و پرقدرت تر ساخته می‌شوند. در برخی سرورها، رک باعث می شود که جریان هوا به درستی به تمام اجزا برسد و فن‌ها هوای داغ را از داخل رک به عقب یا جلو منتقل کنند. برای سرورهای بسیار قدرتمند، ممکن است از سیستم‌های خنک کننده مایع نیز استفاده شود. نکته‌ی اصلی در محیط سرور این است که دستگاه همیشه در حال فعالیت است و فشار کاری زیادی دارد؛ بنابراین، داشتن فن CPU باکیفیت می‌تواند باعث ادامه‌ی بی وقفه سرویس دهی شود. اگر فن نتواند گرما را به خوبی دفع کند، سیستم به سرعت دچار کاهش عملکرد یا خاموشی ناگهانی خواهد شد.

کدام یک از فن‌های Intel CPU و AMD انتخاب بهتری هستند؟

انتخاب بین فن‌های اینتل و AMD بیشتر به نوع پردازنده بستگی دارد. برای کسانی که پردازنده اینتل می‌خرند و تنها از سیستم برای کارهای سبک استفاده می‌کنند، معمولا فن باکسی همان برند کفایت می‌کند و اغلب راضی خواهند بود. اما اگر نیاز به فعالیت‌های سنگین تری مانند اورکلاک یا گیمینگ حرفه ای داشته باشند، فن پیش فرض اینتل شاید نتواند به خوبی دما را مدیریت کند. مصرف کنندگان AMD هم به مدل‌های Wraith آشنا هستند که اغلب برای کارهای روزمره عملکرد خوبی دارند، ولی برای پروژه‌های سنگین تر بهتر است به فکر گزینه‌های مناسب تر باشند.

جهت انتخاب فن‌های جداگانه از برندهای معروف مثل Cooler Master یا DeepCool ، تفاوتی در انتخاب بین اینتل و AMD وجود ندارد، تنها باید به سوکت مادربرد توجه کرد تا فن به درستی نصب شود. برای سیستم‌های ارزان تر، ممکن است فن بادی کافی باشد، ولی برای پردازنده‌هایی مانند Core i9 یا Ryzen 9 که گرمای زیادی تولید می‌کنند، خنک کننده‌های مایع AIO گزینه بهتری خواهند بود.

همچنین فن پایه اینتل برای کاربران معمولی و نیمه حرفه ای مناسب است و صدای کمی تولید می‌کند، ولی برای پردازش‌های سنگین عملکرد فوق العاده‌ای ندارد. فن Wraith AMD کمی بزرگ تر است و در مدیریت گرما عملکرد بهتری دارد، اما همیشه بی‌صدا نیست. بنابراین، پاسخ به سوال «کدام فن بهتر است؟» به نوع استفاده بستگی دارد. برای کسانی که از پردازنده‌هایی مانند Core i3 یا Ryzen 5 استفاده می‌کنند و گیمینگ سبک دارند، فن کارخانه ای کافی است. اما برای پردازنده‌های قدرتمندتر مثل Ryzen 9 یا Core i9 که برای کارهای سنگین استفاده می‌شوند، بهتر است گزینه‌های پیشرفته تر مانند خنک کننده‌های مایع AIO را بررسی کنند.

چند نکته برای خرید فن سی پی یو

ابتدا باید اشاره شود که یک خنک کننده ضعیف در درازمدت می‌تواند به پردازنده لطمه بزند. همچنین فن خیلی گران و بزرگ نیز ممکن است هزینه غیرضروری داشته باشد.

• بهتر است، توان حرارتی (TDP) پردازنده را بشناسید و فن را طوری انتخاب کنید که از این میزان بازده بالاتر برود.
• اندازه کیس را دقیق بسنجید تا فن بیش از حد بلند شویه یا رادیاتور داخلش جا نشود.
• مدل انتخاب شده را با درنظرگرفتن نوع استفاده و بودجه تان تطبیق دهید.
• از مقاومت پایه‌های نصب فن اطمینان پیدا کنید؛ مخصوصا در خنک کننده‌های سنگین بادی.
• اگر صدای کم می‌خواهید، دور فن پایین و طراحی باله‌های مناسب را ملاک انتخاب تان قرار دهید.

خرید محصولات سرور از مستر اچ پی

فروشگاه مستر اچ پی انواع مختلفی از سرور را برای مشتریان فراهم می‌کند. در این فروشگاه می‌توان سرور hp از دوره های مختلف را پیدا کرد که برای کسانی که به دنبال ساخت دیتاسنتری کوچک یا متوسط هستند، گزینه‌های مناسبی هستند. علاوه بر سرورها، انواع لوازم جانبی مرتبط مثل قطعات پردازنده‌های سروری و هارد دیسک‌ها هم در دسترس است.

افرادی که به دنبال خرید سرور HP در دوره های مختلف هستند، معمولا به کیفیت سخت افزاری اهمیت زیادی می‌دهند. فروشگاه مستر اچ پی با تجربه و دانش تخصصی در زمینه سرورها، مجموعه ای از گزینه‌ها را برای هر نوع نیاز کاری فراهم کرده است. خریداران می‌توانند مدل‌های مختلف را بر اساس بودجه و نیازهای خاص خود انتخاب کنند.

جمع بندی

فن پردازنده یا CPU یکی از قطعات مهم است که اگر عملکرد آن ضعیف باشد، کامپیوتر هنگام اجرای برنامه‌های سنگین دچار افت سرعت می‌شود و حتی ممکن است به قطعات اصلی آسیب برسد، که در نهایت هزینه تعمیر یا تعویض به دنبال دارد. به همین دلیل، هرچه سیستم قدرت بیشتری داشته باشد، نیاز به فن قوی تری هم دارد. در برخی موارد، استفاده از خنک کننده‌های مایع بهترین گزینه است.

زمان خرید فن، باید چند نکته مهم را در نظر بگیرید. اول میزان مصرف برق پردازنده است. دوم، نوع استفاده شما از کامپیوتر است؛ مثلا کارهای خانگی، بازی، امور اداری یا کاربردهای سروری. همچنین باید فضای موجود داخل کیس را بررسی کنید. در نهایت، بودجه ای که برای خرید فن در نظر گرفته اید، اهمیت زیادی دارد. رعایت این نکات باعث می‌شود فن بتواند دمای پردازنده را در حد مناسبی نگه دارد، عملکرد سیستم افت نکند و طول عمر قطعات افزایش یابد. در مقابل، انتخاب یک فن ضعیف یا ناسازگار، مشکلات متعددی را در بلند مدت به وجود می‌آورد.

سوالات متداول

1. آیا فن کارخانه ای که داخل جعبه یک پردازنده هست، همیشه جوابگو است؟
   اگر کاربر در سطح عادی یا متوسط شاغل باشد و قصد اجرای گیم سنگین یا اورکلاک کردن را نداشته باشد، فن کارخانه ای اینتل یا AMD اغلب کفایت می کند. اما کسانی که کار حرفه‌ ای می‌کنند، بهتر است سراغ فن حرفه ای یا خنک کننده آبی بروند.
2. برای نصب فن بادی یا مایع، باید مادربرد خاصی داشته باشیم؟
   بیشتر خنک کننده‌ها پایه‌هایی دارند که با اکثر سوکت‌های اینتل یا AMD سازگار هستند. ولی پیش از خرید، اطلاعات مربوط به نوع سوکت و سازگاری را چک کنید تا دچار مشکل نشوید.
3. آیا بهتر است به جای فن بادی، خنک کننده مایع خریداری شود؟
   اگر محدودیت بودجه ندارید و کار پردازنده شدید است (مثل رندرگیری مداوم)، خنک کننده مایع عالی کار می‌کند. اما برای کاربر عادی که تنها گیم سبک روی سیستم دارد یا کاربرد اداری دارد، هزینه کردن بیشتر برای خنک کننده مایع الزامی نیست.
4. موقع خرید فن CPU چه مواردی مهم هستند؟
   اول توان حرارتی پردازنده را بدانید. سپس فضای داخلی کیس و ارتفاعی که می‌توان خنک کننده را در آن جا داد، بررسی کنید. همچنین صدای فن، کیفیت ساخت، وزن و نحوه نصب از موارد دیگر در انتخاب اند.