رایزر کارت سرور اچ پی (HP) چیست؟ راهنمای کامل انتخاب و خرید

در دنیای پیچیده و قدرتمند زیرساخت های IT، سرورها قلب تپنده هر سازمانی هستند. هنگام پیکربندی یا خرید سرور اچ پی، مدیران شبکه همواره به دنبال حداکثر کارایی در بهینه ترین فضای ممکن هستند. اما چگونه می توان در یک شاسی فشرده 1U یا 2U، کارت های توسعه متعددی مانند کارت گرافیک، کنترلر RAID یا کارت شبکه پرسرعت را جای داد؟ پاسخ این چالش مهندسی، در قطعه ای کوچک اما حیاتی به نام رایزر کارت سرور (Server Riser Card) نهفته است. این مقاله از مستر اچپی، راهنمای کامل شما برای درک عمیق این قطعه و انتخاب آگاهانه آن است.

رایزر کارت سرور دقیقاً چیست؟ یک تعریف ساده

به زبان ساده، رایزر کارت سرور یک برد مدار چاپی (PCB) است که به اسلات توسعه (معمولاً PCIe) روی مادربرد سرور متصل می شود و آن اسلات را به چندین اسلات دیگر، اغلب با زاویه ۹۰ درجه، تبدیل می کند. تصور کنید یک سه راهی برق دارید که یک پریز را به سه پریز تبدیل می کند؛ رایزر کارت نیز همین کار را برای خطوط داده PCIe انجام می دهد. این قطعه به جای انتقال برق، “مسیرهای داده” یا Laneهای PCIe را تقسیم و گسترش می دهد تا بتوان کارت های توسعه را به صورت افقی (موازی با مادربرد) نصب کرد.

چرا سرورهای HP به رایزر کارت نیاز دارند؟ (فلسفه طراحی)

سرورهای رکمونت (Rackmount) اچ پی، مانند سری محبوب ProLiant، برای حداکثر تراکم محاسباتی در فضای محدود دیتاسنتر طراحی شده اند. ارتفاع یک سرور 1U تنها ۴.۴ سانتی متر است. در چنین فضای محدودی، نصب یک کارت توسعه استاندارد (Full-Height) به صورت عمودی روی مادربرد غیرممکن است. اینجاست که فلسفه طراحی رایزر کارت مشخص می شود:

  حل مشکل فضا

رایزر کارت ها با تغییر جهت اسلات ها از عمودی به افقی، امکان نصب کارت های توسعه استاندارد را در شاسی های با ارتفاع کم فراهم می کنند.

  افزایش تعداد اسلات ها

 یک اسلات PCIe x16 روی مادربرد می تواند از طریق یک رایزر کارت به دو اسلات PCIe x8 یا ترکیبی از اسلات های دیگر تبدیل شود و قابلیت توسعه سرور را به شدت افزایش دهد.

  بهینه سازی جریان هوا

 با نصب افقی کارت ها، مسیر جریان هوای خنک کننده در شاسی سرور کمتر مسدود می شود که به پایداری و عملکرد بهتر قطعات کمک می کند.

آشنایی با شریان حیاتی سرور: اسلات PCIe

برای درک کامل عملکرد رایزر کارت سرور، ابتدا باید با رابطی که از آن استفاده می کند، یعنی PCIe (Peripheral Component Interconnect Express)، آشنا شویم. PCIe یک استاندارد ارتباطی پرسرعت برای اتصال قطعات سخت افزاری به مادربرد است.

ویژگی کلیدی PCIe، مسیرها یا Lane های آن است. هر Lane یک مسیر ارتباطی دوطرفه است. اسلات های PCIe در اندازه های مختلفی وجود دارند:

• PCIe x1: دارای یک Lane، مناسب برای کارت های با پهنای باند کم (مثل کارت صدا).
• PCIe x4: دارای چهار Lane، مناسب برای کارت های شبکه 1GbEیا برخی SSDهای NVMe.
• PCIe x8: دارای هشت Lane، مناسب برای کنترلرهای RAID پیشرفته یا کارت های شبکه 10GbE.
• PCIe x16: دارای شانزده Lane، مناسب برای کارت های گرافیک (GPU) یا شتاب دهنده های محاسباتی.

یک رایزر کارت سرور اچ پی، اسلات اصلی مادربرد (مثلاً x16) را به اسلات های جدید (مثلاً دو عدد x8) انشعاب می دهد.

کاربردهای اصلی و حیاتی رایزر کارت در سرورهای HP

قابلیت توسعه ای که رایزر کارت ها فراهم می کنند، درهای جدیدی را برای کاربردهای مختلف سرور باز می کند. در ادامه به برخی از مهم ترین موارد استفاده از آن ها اشاره می کنیم:

  نصب کارت های گرافیک (GPU)

 برای سرورهایی که در زمینه هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین (ML)، یا زیرساخت دسکتاپ مجازی (VDI) فعالیت می کنند، نصب یک یا چند GPU قدرتمند ضروری است. رایزر کارت ها این امکان را فراهم می سازند.

برای خواندن مقاله نصب کارت گرافیک روی سرور اچ‌ پی در این قسمت کلیک کنید.

افزودن کنترلرهای ذخیره سازی

نصب کارت های RAID Controller پیشرفته یا HBA (Host Bus Adapter) برای اتصال به استوریج های خارجی، نیازمند اسلات های PCIe اضافی است.

  ارتقاء شبکه

 با استفاده از رایزر کارت می توان کارت های شبکه با سرعت بالا (10GbE, 25GbE, 40GbE) یا کارت های InfiniBand را برای ارتباطات سریع تر در کلاسترهای محاسباتی اضافه کرد.

  نصب SSDهای NVMe

برخی از رایزر کارت ها اسلات هایی برای نصب مستقیم SSDهای پرسرعت NVMe در فرم فاکتور M.2 یا U.2 فراهم می کنند.

انواع رایزر کارت سرور اچ پی (Primary, Secondary, Tertiary)

در سرورهای HP ProLiant، رایزرها معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می شوند که هر کدام به بخش مشخصی از مادربرد متصل شده و اسلات های متفاوتی را ارائه می دهند. شناخت این دسته بندی برای خرید رایزر کارت سرور اچ پی ضروری است.

Primary Riser

این نوع رایزر در موقعیت اصلی و نزدیک به منبع تغذیه نصب می شود و معمولاً به CPU 1 متصل است. Primary Riser اسلات های پایه ای مانند x8 و x16 را برای نصب کارت های اصلی در اختیار قرار می دهد. استفاده از آن برای عملکرد پایه و توسعه ابتدایی سیستم حیاتی است.

Secondary Riser

Secondary Riser در مرکز یا سمت مقابل Primary نصب می شود و بسته به مدل سرور به CPU 1 یا CPU 2 متصل می شود. این رایزر برای افزودن اسلات های بیشتر، به ویژه برای کارت های GPU یا کارت های توسعه خاص استفاده می شود. هدف آن افزایش انعطاف پذیری و توان پردازشی سرور است.

Tertiary Riser

Tertiary Riser معمولاً فقط در مدل های خاص سرورهای HP یافت می شود و به CPU 2 متصل است. این رایزر امکان نصب کارت های Full-Height یا کارت های شبکه تخصصی را فراهم می سازد. استفاده از آن برای حداکثر توسعه و پشتیبانی از بارهای کاری سنگین طراحی شده است.

چگونه رایزر کارت مناسب برای سرور HP خود را انتخاب کنیم؟

انتخاب رایزر کارت اشتباه می تواند منجر به عدم سازگاری، کار نکردن کارت توسعه، یا حتی آسیب به سرور شود. این فرآیند سه مرحله کلیدی دارد:

گام اول: شناسایی مدل دقیق سرور و نسل آن

اولین و مهم ترین قدم، دانستن مدل دقیق سرور شماست. یک رایزر کارت طراحی شده برای سرور HP ProLiant DL380 Gen10 با رایزر کارت سرور DL380 Gen9 کاملاً متفاوت است و به هیچ وجه قابل جایگزینی نیست. نسل (Generation) سرور را حتماً چک کنید.

برای خواندن مقاله مناسب‌ترین رایزر گرافیک سرورهای G10 و نکات کلیدی انتخاب آن‌ها، در این قسمت کلیک کنید.

گام دوم: تعیین نیازهای توسعه (Expansion Needs)

• از خود بپرسید: “چه کارتی را می خواهم به سرور اضافه کنم؟”
• آیا به یک اسلات PCIe x16 برای یک کارت گرافیک NVIDIA Tesla نیاز دارید؟
• آیا یک اسلات PCIe x8 برای یک کارت شبکه 10GbE کافی است؟
• آیا کارت شما Low-Profile است یا Full-Height؟

پاسخ به این سوالات مشخص می کند که به کدام نوع رایزر (Primary, Secondary) و با چه ترکیبی از اسلات ها نیاز دارید.

 گام سوم: بررسی پارت نامبر (Part Number) و سازگاری

مطمئن ترین راه برای انتخاب صحیح، استفاده از پارت نامبر رسمی HP است. هر رایزر کارت سازگار با یک مدل سرور، یک شماره قطعه منحصربه فرد دارد. این شماره را می توانید از طریق مستندات فنی سرور خود در وب سایت HPE یا با مشورت با کارشناسان فروش معتبر مانند مستر اچپی پیدا کنید.

رایزر کیت (Riser Kit) چیست و شامل چه قطعاتی است؟

گاهی اوقات شما فقط خود برد رایزر را نمی خرید، بلکه یک رایزر کیت تهیه می کنید. یک کیت کامل معمولاً شامل موارد زیر است:

• برد رایزر کارت (Riser Board): قطعه اصلی.
• محفظه یا قفس فلزی (Riser Cage): که برد رایزر درون آن قرار گرفته و به شاسی محکم می شود.
• پیچ ها و اتصالات لازم: برای نصب ایمن.
• کابل های مورد نیاز (در موارد خاص): مانند کابل های برق اضافی برای GPUها.

بررسی رایج ترین رایزر کارت ها در سرورهای محبوب HP ProLiant

برای درک بهتر، به چند مثال واقعی از سرورهای پرکاربرد اچ پی می پردازیم:

  HP ProLiant DL380 Gen9/Gen10

این سرورها به دلیل انعطاف پذیری بالا، دارای چندین گزینه رایزر کیت هستند. کیت استاندارد Primary معمولاً 3 اسلات Low-Profile ارائه می دهد. اما کیت های آپشنال می توانند اسلات های Full-Height x16 را برای نصب GPU فراهم کنند.

  HP ProLiant DL360 Gen9/Gen10

به دلیل شاسی 1U، گزینه های رایزر در این مدل محدودتر اما همچنان کارآمد هستند و معمولاً یک رایزر Primary و یک رایزر Secondary (آپشنال) دارند.

چالش ها و نکات مهم هنگام نصب رایزر کارت سرور

نصب رایزر کارت فرآیند حساسی است. رعایت نکات زیر برای جلوگیری از بروز مشکل ضروری است:

1. اقدامات احتیاطی ESD: قبل از لمس هر قطعه الکترونیکی، با استفاده از مچ بند آنتی استاتیک، الکتریسیته ساکن بدن خود را تخلیه کنید.
2. خاموش کردن کامل سرور: سرور را به طور کامل خاموش کرده و کابل های برق را از آن جدا کنید.
3. جاگذاری صحیح: اطمینان حاصل کنید که رایزر کارت به طور کامل و محکم در اسلات مادربرد و همچنین در قفس خود قرار گرفته است. اتصال ناقص شایع ترین علت کار نکردن کارت است.
4. بررسی در BIOS/UEFI: پس از نصب و روشن کردن سرور، وارد محیط BIOS/UEFI شوید و در بخش System Information یا PCI Device Information، مطمئن شوید که سرور رایزر کارت و کارت توسعه نصب شده روی آن را به درستی شناسایی کرده است.

تأثیر رایزر کارت بر عملکرد کلی سرور

یک رایزر کارت باکیفیت و اورجینال HP، تأثیر منفی قابل اندازه گیری بر عملکرد (مانند افزایش تأخیر یا Latency) ندارد. این قطعات طبق استانداردهای دقیق مهندسی شده اند. با این حال، افزودن یک کارت توسعه قدرتمند (مانند GPU) بار کاری جدیدی را به سیستم تحمیل می کند. برای بهره برداری کامل از این کارت جدید، باید از متناسب بودن سایر اجزا اطمینان حاصل کنید. به عنوان مثال، قیمت CPU سرور برای مدل های قدرتمندتر بالاتر است، اما این هزینه برای پردازش داده های یک GPU پیشرفته ضروری است. همچنین، خرید رم سرور hp با ظرفیت کافی، گلوگاه های حافظه را از بین می برد.

از کجا رایزر کارت سرور HP اورجینال تهیه کنیم؟

با توجه به اهمیت حیاتی این قطعه در پایداری سرور، خرید نمونه های تقلبی یا دست دوم نامعتبر یک ریسک بزرگ است. این قطعات غیراورجینال می توانند باعث ناپایداری سیستم، عدم شناسایی کارت های توسعه و حتی آسیب دائمی به مادربرد شوند.

برای اطمینان از اصالت، کیفیت و سازگاری کامل، همیشه به سراغ تأمین کنندگان معتبر و متخصص در زمینه تجهیزات سرور بروید. مجموعه مستر اچپی با ارائه مشاوره تخصصی و تأمین قطعات اورجینال، این اطمینان را به شما می دهد که در حال خرید رایزر کارت سرور اچ پی متناسب با نیاز و مدل دقیق سرور خود هستید.

خرید سرور و قطعات سرور از نمایندگی

مستر اچ پی یکی از معتبرترین نمایندگی های خرید سرور دست دوم و خرید سرور اچ پی است. این شرکت با ارائه مشاوره تخصصی، ضمانت اصل بودن کالا و خدمات پس از فروش، توانسته است اعتماد بسیاری از مدیران شبکه و شرکت ها را جلب کند. اگر به دنبال خرید رم سرور اچ پی با گارانتی و کیفیت مطلوب هستید، مستر اچ پی بهترین گزینه برای شما است.

سایت مستر اچ پی با ارائه مشاوره تخصصی و تضمین اصالت کالا، امکان خرید مطمئن CPU سرور HP و خرید رم سرور اچ پی و تجهیزات مرتبط را برای شما در انواع مختلف مدل ها فراهم می کند. جهت انتخاب پردازنده سرور متناسب با بودجه و نیازهای کاری شما کاربران، با کارشناسان مستر اچپی تماس حاصل فرمایید

سخن پایانی: قطعه ای کوچک با تأثیری بزرگ

رایزر کارت سرور شاید در نگاه اول یک قطعه جانبی ساده به نظر برسد، اما در عمل، پلی استراتژیک برای شکستن محدودیت ها و آزادسازی پتانسیل واقعی سرورهای HP شماست. این قطعه کلید انعطاف پذیری، مقیاس پذیری و آینده نگری در طراحی زیرساخت IT شماست. با درک انواع آن، نحوه انتخاب صحیح و اهمیت خرید قطعه اورجینال، می توانید با اطمینان سرورهای خود را برای مواجهه با هر چالش کاری جدیدی آماده کنید.

کارشناسان ما در مستر اچپی همواره آماده ارائه مشاوره تخصصی برای پیکربندی و ارتقاء سرورهای شما هستند. از دیگر مقالات وبلاگ ما دیدن فرمایید تا دانش خود را در زمینه سرورهای HP عمیق تر کنید.

پرسش های متداول

１. آیا می توانم از رایزر کارت یک سرور Dell روی سرور HP استفاده کنم؟

خیر، به هیچ وجه. رایزر کارت ها به صورت کاملاً اختصاصی برای شاسی و مادربرد یک مدل سرور خاص طراحی می شوند. اتصالات فیزیکی، پین های ارتباطی و ابعاد آن ها کاملاً منحصربه فرد است و قابل جایگزینی بین برندها یا حتی مدل های مختلف یک برند نیست.

２. اگر رایزر کارت Secondary را نصب کنم اما پردازنده دوم را نداشته باشم چه اتفاقی می افتد؟

در اکثر سرورهای دو پردازنده ای HP، اسلات های روی رایزر کارت Secondary به مسیرهای PCIe پردازنده دوم متصل هستند. اگر CPU دوم نصب نباشد، این مسیرها غیرفعال بوده و در نتیجه هیچ کارتی که روی رایزر Secondary نصب شود، توسط سیستم شناسایی نخواهد شد.

３. آیا استفاده از رایزر کارت باعث کاهش سرعت کارت گرافیک (GPU) من می شود؟

اگر از رایزر کارت اورجینال HP و سازگار با مدل سرور خود استفاده کنید، خیر. این رایزرها برای عبور سیگنال های PCIe با سرعت کامل طراحی شده اند. افت عملکرد تنها زمانی ممکن است رخ دهد که یک کارت PCIe 4.0 را روی یک سرور قدیمی تر با اسلات PCIe 3.0 نصب کنید؛ در این حالت کارت با سرعت نسل قدیمی تر کار خواهد کرد که این محدودیت از طرف مادربرد است، نه رایزر کارت.

４. تفاوت بین رایزر کیت با Flexible Slot Power Supply و رایزر کیت استاندارد چیست؟

برخی سرورهای HP دارای منبع تغذیه با طراحی Flexible Slot هستند. رایزر کیت های طراحی شده برای این مدل ها ممکن است شامل یک برد توزیع برق (Power Distribution Board) باشند که مستقیماً به این پاورها متصل می شود، به خصوص برای تأمین برق مورد نیاز GPUها.